پاسخ

ابو عبدالله محمد بن نعمان ولادتش در یازدهم ذی قعدة الحرام سنه ی 336 ه . ق [و] لقبش شیخ مفید است و سبب مُلقب شدن به شیخ مفید، این که شیخ چون از موطن اصلی خود هجرت نمود به بغداد آمد و در مجلس قاضی عبدالجبار معتزلی حاضر شد و درصف نعال (کفش ها) بنشست. پس گفت که ای قاضی! اگر اذن باشد، مسأله ای سؤال کنم. قاضی اذن داد. شیخ فرمود، که حدیث غدیر، آیا مسلم است یا نه؟ (قاضی) گفت: مسلم است. شیخ گفت: پس چرا در میان شیعه و سنی خلاف است در تعیین امام. قاضی گفت: ای برادر! خبر غدیر روایت است و خلافت ابوبکر درایت و عاقل درایت را به جهت روایت ترک نکند، بلکه درایت مقدم است.

شیخ فرمود که چه می گویید در این حدیث که پیغمبر فرمود: «یا علی حربُکَ حَربی وَ سَلْمُکَ سلْمی؛ ای علی! جنگ تو جنگ من است و صلح تو صلح من است». قاضی گفت: صحیح است. شیخ فرمود: چه گویی در اصحاب جمل که با علی جنگ کردند؟ قاضی گفت که ایشان توبه کردند. شیخ فرمود که جنگ درایت است و توبه روایت و مرد عاقل درایت را ترک نکند به جهت روایت زیرا که درایت مقدم است بر روایت. قاضی ساکت شد و از اسم شیخ سوال کرد. پس از جای خود برخاست و شیخ را به جای خود نشانید و گفت: «انت المفید حقا انت المفیدُ حقا؛ تو به راستی مفید هستی برای اسلام» پس آن جناب به لقب «مفید» ملقب شد.[1]

ابن شهر آشوب از وی چنین یاد می کند: “شیخ مفید، ابوعبداله محمد بن نعمان حارثی بغدادی عکبری … شاگرد ابوجعفر ابن قولویه ، و ابوالقاسم علی بن محمد رفاء، و علی بن ابی الجیش بلخی بود. حضرت صاحب الزمان او را مقلب به “شیخ مفید” نمود.”[2]

اما در نقل دیگر از ابو عیسی الرمانی نام برده شده است که به نظر درست همین باشد[3]

[3]  أعیان‏الشیعة،ج‏9،ص:421.